۱۳۹۳ اسفند ۱۹, سه‌شنبه

اولین اقدام مهم رضاشاه بزرگ الغاء قانون ننگین کاپیتولاسیون در تاریخ 20 اردیبهشت 1306


24 فوریه 1828 اولین روز ننگین تاریخ ایران و روز انعقاد عهده نامه ترکمانچای است در این روز حقوق حقه اتباع ایران فدای جهالت دربار وقت و هوسران آل قاجار گردید ـ در این روز ژنرال پاسکویچ عباس میرزا ولیعهد و نماینده سیاسی و نظامی ایران را به قوه قهرمانی تزار روس تحدید و حق حاکمیت ایران را در حدود مملکت تضییع کرد ـ  این روز در قریه ترکمانچای و در نتیجه سوء سیاست دربار و جهل ایرانیان آن عصر سیادت و استقلال ایران محدود شد.
 عباس میرزا بموجب ماده 7 عهد نامه از طرف دولت روس ولایتعهد شناخته شد مشارالیه هم در مقابل قوه قاهره امپراطور و ماده 7 معاهده قانع شد و حق قضاوت خارجی ( کاپیتولاسیون ) را در داخل مملکت برسمیت شناخت. 
رضا شاه کبیر در سال 1304 به پادشاهی می رسد او تصمیم میگیرد که برنامه های مدونی را برای پیشرفت ایران آغاز کند. یکی از قوانینی که از دوره قاجاریه برجای مانده قانون کاپیتولاسیون می باشد رضاشاه مصمم به الغاء این قانون میشود . اما برای ملغی کردن این قانون احتیاج به زمینه ها و بسترهای مناسبی در ایران هست زیرا که دول خارجی بخصوص امپراطوری روس و انگلیس اعتقاد داشتند که به دو دلیل عمده ایران حق دادرسی و محاکمه کارمندان و شهروندان کشورهای اروپایی را ندارد و شهروندان روس و انگلیس باید دارای حق کاپیتولاسیون باشند. دلایل آنها در ظاهر بسیار منطقی می نمود زیرا که ایران بجای مانده از سلاطین قاجار نه قانون مدون مدنی داشت و در برخورد با متخلفین نه زندان های سالم و بهداشتی داشت. رضا شاه کبیر چون هر دو مشکل را درک کرده بود که ما نه قوانین مدونی برای شکایت و دادرسی داریم و نه زندانهای سالم و بهداشتی داریم پس در اولین اقدام برای نوشتن یک نظام قضایی و آیین محاکمه و قانون دادرسی مردی را انتخاب کرد که همه به دانشمندی و مناسب بودنش برای این امر مهم اتفاق داشتند بله انتخاب به جا و شایسته علی اکبرخان داور به  وزرت عدلیه (دادگستری) که بعدها او را بنیانگذار دادگستری نوین ایران شناخته شد و ایجاد نظام قضایی مدرن در کشور از مهمترین دستاوردهای او بود. رضاشاه برای دلیل دوم هم رای به ساخت زندان قصر داد تا بهانه از دست وزرای خارجه روس و انگلیس و سایر کشورهای اروپایی بگیرد.
کمتر از دو سال از پادشاهی رضاشاه کبیر نمی گذشت که ایشان در تاریخ 20 اردیبهشت سال 1306 دستور به الغاء یکی از مفاد ننگین ترکمانچای که همان قانون کاپیتولاسیون بود داد . ملت در این روز شادمانی کردند و جشنها برگزار کردند.
مهدی قلی خان هدایت در کتاب خاطرات و خطرات چنین مینویسد :
با الغای عهد نامه ترکمان چای یوغ ها از گردن ایران برداشته شد ، منجمله کاپیتولاسیون که نظارت خارجه است در محاکمه هایی که یکطرف تبعه خارجه باشد ، می بایست اعلان شود که در ضمن عقد سکوت ادامه نیابد و سابقه نشود. دول ( کشورهای خارجی ) دو ایراد کردند یکی آنکه قانون مجازات مدون ندارید ، دیگر آنکه محابس ( زندان ها ) شما وضعیتی موافق با حفظ صحت ( سلامت ) ندارد.

داور قانون مجازات بر طبق اصول مرتب کرد و چاپ شد ضمنا در قصر محبس ( زندان ) بنا نهاده شد.
کاپیتولاسیون دو ضرر اساسی داشت یکی آنکه مخل استقلال دادخواهی بود دیگر وسیله تمسک اهالی در معاملات به تبعه خارجه یا شرکت با اتباع خارجه ، چنانکه در قضیه دریاچه ارومیه ( رضائیه ) و در توقیف املاک شعاع السلطنه بتوسط شوستر دیدیم و ضررها را کشیدیم .
خاطرات و خطرات
373 مهدیقلی خان هدایت
چاپ دوم سال 1344 شمسی

 رضا شاه در زمان ریاست وزرایی 
 رضاشاه کبیر
 رضاشاه بزرگ
رضاشاه در زمان فرماندهی کل قوا

 علی اکبر داور
 علی اکبر داور در لباس وزارت
 علی اکبر داور در سفر به فرنگ
 مهدی قلی خان هدایت
  مهدی قلی خان هدایت
  مهدی قلی خان هدایت
 علی اکبر داور
کتاب خاطرات و خطرات

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

توجه:فقط اعضای این وبلاگ می‌توانند نظر خود را ارسال کنند.